پایداری عملکرد دانه‌ی لاین‌های پیشرفته نخود سفید در کشت پاییزه در شرایط دیم سردسیر مراغه

به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با  13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در4 تکرار و به‌مدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در طول زمستان 88 ،‌89 و 90 به‌ترتیب تحت تأثیر سرمای طبیعی 5/8- ، 11- و 12- درجه سانتی‌گراد بدون پوشش برف قرار گرفتند. نتایج تجزیة واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظرصفات عملکرد دانه و بیوماس، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما اختلاف آماری معنی‌دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانة ژنوتیپ‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 6 ، 9 و 4 به ترتیب با 1017 ، 1013 و 977 کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و نسبت به شاهد جم، برتر بودند. نتایج بررسی ژنوتیپ‌ها از نظر تحمل سرما نشان داد که تقریباً تمامی لاین‌ها سرمای 5/8- درجه سانتی‌گراد را به خوبی تحمل نمودند. لاین شماره 9 ( FLIP 00-84C)  بیشترین مقاومت را نسبت به سرما از خود نشان داد و بر اساس نتایج حاصل از تجزیة پایداری به روش غیرپارامتری رتبه‌بندی، کمترین میانگین رتبه (R) مربوط به همین لاین و برابر با 3/3 بود. کمترین انحراف معیار رتبه (SDR) را ژنوتیپ‌ شماره 12 با مقدار عددی 57/0 به خود اختصاص داد. بررسی عملکرد ژنوتیپ‌ها با استفاده از پارامتر واریانس عملکرد بین سال‌ها (S2y) نشان داد که ژنوتیپ‌های 1، 2و 9  به ترتیب با مقادیر 155/0، 196/0 و 217/0 از کمترین واریانس و بیشترین پایداری برخوردار بودند. با توجه به کم بودن مقادیر عددی S2y و SDR، جمع‌بندی نتایج دلالت بر عملکرد بیشتر و نیز پایداری عملکرد لاین FLIP 00-84C در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این آزمایش داشت.